Nihukom si Supreme Court (SC) Associate Justice Ramon Paul Hernando nga ang paglakip sa unprogrammed appropriations sa 2024 General Appropriations Act (GAA) supak sa konstitusyon.
Sa iyang miuyon nga opinyon sa desisyon sa SC sa pagbalhin sa P60 bilyon nga pondo sa Philippine Health Insurance Corporation (PhilHealth), si Hernando miingon nga ang pagbalhin sa pondo sa ahensya kulang sa igong “konstitusyonal nga basehan” ug naghatag lamang og risgo sa pondo sa gobyerno sama sa korapsyon.
Namatikdan usab ni Hernando nga ang mga pondo nga wala masakop sa GAA ubos sa pagbuot sa Kongreso, pinaagi sa usa ka espesyal nga balaod sa appropriations.
Kahinumduman nga ang korte suprema kaniadto nagmando sa pag-uli sa P60 bilyon nga pondo sa PhilHealth nga gibalhin sa National Treasury ug gipahunong usab ang pagbalhin sa nahabilin nga P29.9 bilyon nga pondo sa ahensya.
Dugang pa, gibasura usab sa Korte ang Special Provision 1(d) sa 2024 GAA ug DOF Circular No. 003-2024 nga nagtugot sa pagkolekta sa mga pundo gikan sa mga korporasyon nga gipanag-iya ug kontrolado sa gobyerno (GOCCs) para sa mga unprogrammed appropriations.
Gihulagway sa SC ang probisyon sa unprogrammed appropriations sa 2024 GAA nga “dili klaro” tungod sa paggamit sa termino nga “fund balance” nga wala klarong gihubit sa giingon nga balaod.
Sumala sa Korte, kini nga termino nakahatag og kalibog ug wala nahiuyon sa katuyoan sa GAA nga maghatag og matinud-anon ug transparent nga impormasyon bahin sa mga pundo sa gobyerno.
Dugang nga gipahayag sa SC nga ang probisyon ug ang DOF Circular No. 003-2024 walay bili tungod kay epektibo nilang giwagtang ang Section 11 sa Universal Health Care Act (UHCA) ug pipila ka mga probisyon sa Sin Tax Laws.
Subay sa Seksyon 11 sa UHCA, ang PhilHealth gikinahanglan nga magmintinar sa iyang reserved funds nga adunay kisame nga katumbas sa duha ka tuig nga projected program expenses, ug ang bisan unsang pagbalhin sa reserve funds o kita niini ngadto sa National Government hugot nga gidili.
